تاکنون تعریف های گوناگونی از بیماری حساسیت و آلرژی در کتب مختلف آورده شده است اما شاید درک چنین توصیف هایی از بیماری آلرژی یا حساسیت که شایع ترین بیماری غیرواگیر در جهان بوده و همچنین شایع ترین اختلال سیستم ایمنی بدن به شمار می آید، اندکی دشوار بوده است! بنابراین در ادامه سعی گردیده به ساده ترین شکل مخاطب با ماهیت این بیماری آشنا شود: 

به طور کلی یک واکنش حساسیت یا آلرژیک شامل دو مرحله است:

۱- حساس شدن بدن فرد

۲- فعال شدن سلول های ماستوسیت (Mast cells) و بروز علائم آلرژیک

حساس شدن بدن فرد به یک ماده حساسیت زا (آلرژن)

به طور کلی بعد از تماس فرد با یک ماده حساسیت زا یا آلرژن، سیستم ایمنی بدن، عامل حساسیت زا را شناسایی می کند. باید بخاطر داشت که فرد در برخورد اول با عامل حساسیت زا علائمی بروز نمی دهد اما در این مرحله سلولهای عامل ایجاد کننده بیماری های آلرژیک یعنی سلولهای ماستوسیت حساس می شوند. در این مرحله در بدن فرد حساس، یک ماده پروتئینی به نام آنتی بادی IgE (آنتی بادی E) به مقدار زیاد در مقابله با ماده حساسیت زا ساخته می شود که این ماده پروتئینی سبب حساس شدن سلول های ماستوسیت می شود. پس در مرحله اول شخص به آلرژن حساس می شود اما علائمی بروز نمی دهد!

مرحله فعال شدن سلول های ماستوسیت و بروز علائم آلرژیک

مرحله فعال شدن سلول های ماستوسیت با ورود و تماس مجدد فرد با همان ماده حساسیت زا یا آلرژن که در مرحله اول با آن برخورد نموده بود، آغاز می شود. در این مرحله به طور ناگهانی و متعاقب برخورد مجدد سلول ماستوسیت، مواد بالقوه خطرناک و آسیب رسان از داخل این سلول ها به بیرون ریخته می شود. یکی از شناخته شده ترین مواد داخل ماستوسیت ها ویا سلولهای مشابه ماستوسیت ها یعنی  بازوفیل ها، ماده هیستامین است. بالافاصله بعد از رها شدن هیستامین از داخل سلول های نام برده شده، این ماده اثرات مختلفی در بدن به جای می گذارد که از جمله آنها می توان به اتساع عروق، انقباض شش ها و مجاری تنفسی، تولید موکوس یا خلط، افزایش حرکات روده و در حالات شدید افت فشار خون و یا شوک و بیهوش شدن، اشاره نمود. بنابراین فرد در برخوردهای بعدی با ماده حساسیت زا علائم آلرژیک را بروز می دهد. به عبارتی دیگر فرد حساس در برخوردهای بعدی با عامل حساسیت زا دچار بیماری های آلرژیک مانند آلرژی فصلی، آسم، اگزما و یا آلرژی غذایی می شود.

تهیه و تدوین: دکتر محمد علی عصاره زادگان

منبع: 

Middleton’s Allergy (Principles and Practice), 8 ed.,

Franklin N, et al. ElSEVIER SAUNDERS