اسپور (هاگ) و همچنین قطعات خرد شده بخش های رویشی قارچ ها و کپک های ذره بینی از اجزای اصلی هوای تنفسی انسان به شمار می آیند. این عوامل حساسیت زا به عنوان یکی از شایعترین عوامل ایجاد بیماری های آلرژیک در جهان محسوب می شوند. تاکنون گونه های بسیار زیادی از قارچ ها و کپک ها در دنیا شناسایی شده اند که برخی از آنها برای انسان بیماری زا بوده و می توانند باعث بروز و یا تشدید بیماری های آلرژیک مانند آسم و رینیت آلرژیک شوند. شایان ذکر است علاوه بر وجود قارچ ها و کپک ها در داخل خانه و مکان های سرپوشیده، بعضی از گونه های این موجودات ساپروفیت (گندروی) در محیط های خارج خانه نیز به وفور مشاهده می شوند. برای مطالعه بیشتر در خصوص آلرژی به قارچ ها و کپک ها به نوشتار آلرژی یا حساسیت به قارچ ها و کپک ها مراجعه نمایید.

قارچها و کپک ها تقریباً در همه مکان هایی که برای رشد آنها مساعد باشد به سرعت تکثیر یافته و گسترش می یابند، از جمله محیط های مناسب برای رشد و تکثیر آنها می توان به زیرزمینهای مرطوب، اطراف پنجره حمام، گنجه های مرطوب، مناطق نگهداری مواد غذایی، یخچال، دستگاه تهویه هوا و سطل زباله اشاره نمود. این موجودات برای زندگی به رطوبت نیاز دارند و با پراکندن هاگ (اسپور) های خود در هوا، تکثیر می شوند.

برای مقابله با رشد و گسترش عوامل حساسیت زای قارچ ها و کپک ها باید به موارد ذیل عمل نمود. همچنین برای آگاهی از مدیریت فضای داخلی خانه برای کاهش آلرژی و حساسیت در افراد خانواده به نوشتار راهنمای مدیریت صحیح فضای فیزیکی و اسباب و اثاثیه برای کاهش عوامل محرک آلرژی در خانه مراجعه نمایید:

۱- حذف و کنترل منابعی که باعث ایجاد رطوبت در محیط می شوندمانند نشت لوله ها و مخازن آب

۲- استفاده از وسایل یا مواد رطوبت گیر در مکان هایی که بوی رطوبت یا نم به مشام می رسد. باید میزان رطوبت در محیط پایین تر از ۵۰ درصد نگهداری شود.

۳- استفاده از تجهیزات تهویه هوا و استفاده از فیلتر های مخصوص (یعنی فیلترهای هپا Hepa). این گونه فیلترها می توانند اسپور قارچ ها و کپک ها را از هوای تنفسی حذف کنند.

۴- فیلترهای دستگاه های تهویه هوا را به طور مرتب و منظم تمیز نموده و یا تعویض نمایید. مجاری هوا را بازدید نموده و تمیز نگاه دارید.

۵- از تهویه مناسب هوا در سرویس بهداشتی و حمام اطمینان حاصل نمایید. باید در این مکان ها که رطوبت نسبتا بالایی دارند از تجهیزات تهویه هوای مناسب و متناسب با مساحت آن استفاده شود. اگر اینگونه مکان ها فاقد دستگاه تهویه هوا می باشند حداقل با بازنگاه داشتن پنجره به فضای بیرون، از رطوبت این محیط ها بکاهید.

۶- هیچ گاه از فرش و یا موکت در مکان هایی که ممکن است رطوبت بالا داشته باشند مانند زیرزمین ها و یا حمام و سرویس بهداشتی استفاده نکنید.

۷- سعی شود برگ های درختان را از حیاط و محوط های اطراف فضای خانه حذف نمایید.

۸- تا حد امکان از گلدان های طبیعی در داخل فضاهای داخل خانه استفاده نشود. بخصوص خانواده هایی که یکی از اعضای خانواده دچار حساسیت و آلرژی می باشد. در صورت نگهداری گیاه طبیعی در خانه و فضاهای سرپوشیده سعی شود  ظرف حاوی گیاه تمیز (حذف برگ های خشکیده) و خشک نگاه داشته شود.

۹- از نگاهداری روزنامه ها و مجلات قدیمی در فضاهای سرپوشیده پرهیز کنید.

۱۰- محل های مشکوک به وجود کپک و قارچ مانند زیر زمین، حمام و آشپزخانه باید مرتب مورد نظافت قرار گرفته و با مواد شوینده و سفید کننده شسته و ضد عفونی شوند.

۱۱- هرگز نبایدفرش، لباس و پارچه های مرطوب در داخل خانه نگهداری شوند.

۱۲- رایج ترین مکان ها برای رشد کپک یا قارچ کانال های کولر، درزهای دیوار و سقف، زیرکفپوش ها، زیر کاغذ دیواری و بخصوص محل های نشت آب و رطوبت است. بنابراین برای جلوگیری از رشد و تکثیر قارچ ها و کپک ها باید این مکانها به طور مرتب بازدید شده و تمیز شوند.

تهیه و تدوین: دکتر محمد علی عصاره زادگان

منابع:

• Meline Plus (موسسه ملی سلامت آمریکا )
• Myoclinic
• .Middleton’s Allergy (Principles and Practice), Franklin N, et al