آگاهی از روش های پیشگیری از گزیده شدن توسط حشراتی مانند انواع مختلف زنبورها و یا برخی از گونه های مورچه می تواند باعث کاهش چشمگیر موارد حساسیت و آلرژی به زهر و سم حشرات در انسان گردد. اغلب موارد گزیده شدن توسط حشرات در بهار، تابستان و اوایل پاییز روی می دهد.

حشراتی که به طور معمول باعث ایجاد حساسیت و آلرژی در افراد می شوند شامل زنبور، مورچه و کنه می باشند؛ با این وجود گزیده شدن توسط گونه های دیگر حشرات نیز در برخی موارد، عامل بروز واکنش های آلرژیک شدید در انسان می شوند. برای آگاهی از علائم و راهکارهای درمانی حساسیت و آلرژی به نیش حشرات،ازجمله زنبورها، به نوشتار حساسیت یا آلرژی به نیش حشرات: زنبورگزیدگی  مراجعه نمایید.

در ایران شایع ترین عامل بروز آلرژی و یا حساسیت به نیش حشرات، گزیده شدن توسط گونه های مختلف زنبور می باشد. بنابراین در ادامه به طور مختصر به معرفی بعضی  از گونه های شایع زنبور در ایران می پردازیم:

زنبور عسل (Honey bee): شناخته شده ترین زنبور می باشد. زنبور عسل دارای انواع گوناگونی است که عبارتند از: زنبور عسل کوچک، زنبور عسل درشت، زنبور عسل هندی، زنبور عسل قرمز و یا زنبور عسل اروپایی.

زنبور زرد (Yellow jacket): نوعی زنبور بی عسل است که اندازه ای شبیه به زنبور عسل معمولی داشته و دارای زندگی اجتماعی و سرعت پرواز بالایی است. جنس ماده این گونه از زنبور دارای نیش دردناکی می باشد. اغلب این نوع از زنبورها در زمین و یا در شکاف دیوارها لانه می سازند.

زنبور کاغذی (Paper Wasp): گونه دیگری از زنبورها بوده که زندگی اجتماعی دارند. دارای بدنی باریک، بلند و کمری بسیار باریک هستند. این گونه  از زنبورها لانه خود را در زیر درختان، ایوانهای منازل و کنار پنجره ها درست می کنند.

زنبور قرمز (گاوی، خرمایی): زنبورهای قرمز یا گاوی از بزرگترین و گسترده ترین انواع زنبورهای بی عسل اجتماعی می باشند. این نوع از زنبورها در مناطق مرکزی و جنوبی ایران به فراوانی مشاهده می شوند.

موارد پیشگیری از آلرژی و حساسیت به نیش حشرات

• زمانی که در طبیعت بسر می برید هیچگاه درب کنسروهای حاوی مواد غذایی و یا به طور کلی ظروف حاوی مواد غذایی را باز نگذارید! زیرا مواد غذایی، بخصوص مواد غذایی معطر و شیرین سبب جذب زنبورها و سایر حشرات به محل استقرار شما می شود.
• نباید درب سطل حاوی زباله های مرطوب باز بماند.
• اگر برای استفاده از هوای بیرون از خانه، پنجره ها باز می باشند، بخصوص در فصول بهار، تابستان و اوایل پاییز، باید پنجره ها را مجهز به  توری مناسب برای جلوگیری از ورود حشرات بداخل خانه نمایید.
• اگر در محیط باز و یا در طبیعت بسر می برید باید تا حد امکان نواحی باز و بدون پوشش پوست خود را با لباس مناسب بپوشانید.
• استفاده از حشره کش ها برای کنترل مورچه ها و یا حشرات دیگر می تواند روش مؤثر و مناسبی برای کاهش گزیده شدن توسط حشرات در منزل و یا محیط کار باشد.
•  از پوشیدن کفش های صندل و یا پیاده روی با پای برهنه در محوطه های چمن کاری شده جددا خودداری نمایید.
• هرگز به حشرات در حال پرواز ضربه نزنید. سعی کنید به آرامی آنها را از محیط داخل به محیط خارج  هدایت کنید.
• هرگز از نوشیدنی هایی که درب آنها باز است، استفاده ننمایید! حشرات به طور معمول جذب مواد غذایی شیرین می شوند.
• اگر در فضای بیرون و یا در طبیعت می خواهید مواد غذایی مصرف نمایید حتما در تمام طول مدت، درب ظروف مواد غذایی را بسته نگاه دارید.
• باید درب ظروف حاول مواد غذایی باقیمانده و دورریختی بسته باشد.
• هنگامی که در فضای خارج کار می کنید و یا اقامت دارید، بهتر است از عطر، اسانس ، ادکلن و یا اسپری های مو با بوی شیرین استفاده نکنید. به طور معمول حشرات بخصوص انواع زنبور، اغلب جذب بوهای معطر و شیرین  می شوند!
• بهتر است از لباس ها با رنگ های درخشان استفاده نشود. به طور معمول حشرات اغلب جذب رنگ های درخشان می شوند!
• باغبانی و کار در فضای سبز باید با احتیاط صورت گیرد. پوشیدن کفش و یا چکمه و همچنین دستکش می تواند به مقدار قابل توجه ای احتمال گزیده شدن توسط حشرات را کاهش دهد.
• تا حد امکان پنجره های اتاق ها و یا خودروی خود را بسته نگاه دارید.
• در خانواده هایی که فرد حساس  به نیش حشرات حضور دارد مناسب است همیشه داروهایی برای مواقع اورژانس و بروز واکنش های شدید آلرژیک در دسترس باشد. لذا باید با مشورت پزشک متخصص آلرژی، این داروها تهیه شده و از روش استفاده از آنها آگاهی حاصل شود. برای مطالعه ماهیت داروهای مواقع اورژانس و روش استفاده از آنها به نوشتار داروهای اورژانسی برای واکنش های شدید آلرژیک مراجعه شود.

در صورتی که به طبیعت گردی علاقه مند هستید و یا شغل شما ایجاب می کند که در مناطقی با پوشش گیاهان مختلف باشید توصیه می گردد نوشتار های زیر را مطالعه نمایید:

طبیعت گردی بدون حساسیت و آلرژی

راهنمای زندگی بدون حساسیت و آلرژی

تهیه و تدوین : دکتر محمد علی عصاره زادگان

منبع: کالج آلرژی، آسم و ایمونولوژی آمریکا