همیشه برای بیماران آسمی آگاهی از عوامل اصلی بروز و تشدید عوارض و حملات آسم یکی از حیاتی ترین نکات در پیشگیری و کنترل این بیماری بوده است! بیماری آسم آلرژیک علائم شاخصی مانند حملات برگشت پذیر تنگی نفس و خس خس سینه دارد. شدت علائم در بیماری آسم از فردی به فرد دیگر متفاوت است. حملات آسم در بیماران ممکن است چند بار در روز یا در هفته اتفاق افتد. برای آگاهی از جزئیات این بیماری و انواع آن به نوشتار بیماری آسم مراجعه نمایید!

بر اساس آمار سازمان جهانی بهداشت (WHO) بیماری آسم اکنون در ایران و جهان به عنوان یکی از شایع ترین بیماری های مزمن غیرواگیر شناخته می شود! در کشور ایران حدود ۴ درصد کودکان دوره ابتدایی به بیماری آسم مبتلا هستند! همچنین مطالعات نشان داده حدود ۹ درصد بالغین ایرانی نیز به آسم مبتلا می باشند!

به طور کلی تشخیص بیماری آسم باید توسط فوق تخصص آسم و آلرژی و یا فوق تخصص بیماری های ریوی صورت پذیرد. پزشکان به طور معمول از طریق بررسی علائم و معاینات بالینی و همچنین تست های ارزیابی عملکرد ریه ها و آزمایش های پوستی و خونی تشخیص آلرژی می توانند بیماری آسم را در فرد تایید نمایند.

باید این نکته را یادآور شد که اغلب درمان کامل بیماری آسم امکان پذیر نمی باشد! با این وجود امروزه راهکارهای درمانی بسیار کارآمد و مؤثری برای کنترل و مدیریت مناسب و موفق این بیماری ابداع شده است! با این روش ها بیماران مبتلا به آسم می توانند به زندگی عادی خود همانند دیگران ادامه دهند! اما با اهمیت ترین نکته در درمان و کنترل بیماری آسم بخصوص آسم آلرژیک، پیشگیری از تماس و مواجهه با عوامل محرک می باشد!

با توجه به این مقدمه و آمار روز افزون ابتلا به بیماری آسم در اثر مواجهه افراد حساس با عوامل محرک و حساسیت زا، در این نوشتار سعی گردیده به روشنی و به زبان ساده، اصلی ترین عوامل محرک بیماری آسم معرفی گردند! باید تاکید کرد که آگاهی از این هفت عامل محرک و پیشگیری از تماس با آنها می تواند به طور چشمگیری بروز عوارض و حملات آسم را کاهش دهد.

مایت (هیره) گرد و غبار منزل

مایت ها (هیره ها) موجودات کوچکی هستند که به عنوان یکی از شایع ترین عوامل بروز و تشدید علائم بیماری آسم آلرژیک در کشور ایران و اغلب نقاط جهان به شمار می آیند.

مایت ها از سلول های مرده پوست که به طور طبیعی از پوست انسان ها جدا می شوند، تغذیه نموده و تکثیر می یابند! آنها در ملحفه ها، تشک ها، بالش ها، پتو، اسباب بازی های پارچه ای و کرک دار، کرک فرش ها و پرده ها و مبلمان های پارچه ای پنهان می شوند.

برای آشنایی بیشتر با این موجودات یعنی شایعترین عامل بیماری آسم آلرژیک به نوشتار مواد حساسیت زای داخل خانه: مایت (هیره) گرد و غبار منزل مراجعه نمایید.

با توجه به محرک بودن شدید فضولات مایت ها برای کودکان و بزرگسالان مبتلا به آسم، بنابراین هرگونه راهکاری که موجب ریشه کنی و یا محدود ساختن تکثیر و رشد این موجودات ریز و خطرناک شود، می تواند کمک چشمگیری برای جلوگیری از بروز و یا تشدید علائم و حملات آسم گردد!

باید روکش های رختخواب را حداقل یک بار در هفته با آب گرم بشویید. اسباب بازی های پارچه ای را به همین روش بشویید. مناسب است برای تشک ها و بالش ها از پوشش های غیر قابل نفوذ استفاده گردد.

برای مطالعه کاربردی ترین توصیه ها برای ریشه کنی مایت ها در خانه و همچنین باید ها و نباید ها برای مدیریت فضای فیزیکی خانه به ترتیب به نوشتارهای راهکارهای کنترل و ریشه کنی هیره (مایت) گردو غبارمنزل و راهنمای مدیریت صحیح فضای فیزیکی و اسباب و اثاثیه برای کاهش عوامل محرک آلرژی در خانه مراجعه نمایید!

سوسک ها

انواع گونه های سوسک (شامل سوسک آمریکایی و آلمانی) از حشرات شایع در داخل منازل و مکان های سرپوشیده مرطوب و گرم می باشند.

مطالعات در ایران و بعضی از نقاط جهان نشان داده اند که مدفوع و سایر ترشحات سوسک ها از عوامل محرک شایع بروز علائم و تشدید حملات آسم در بالغین و کودکانی است که در طول روز بیشتر زمان خود را در مکان های ایزوله و سرپوشیده (مانند منازل، دفتر کار و یا مهدکودک ها) سپری می کنند!

با توجه به آنکه سوسک ها تقریبا در هر شرایط در داخل خانه می توانند رشد و تکثیر نمایند، لذا باید برای پیشگیری از بروز و تشدید بیماری آسم با روشهای کنترل و ریشه کنی سوسک ها آشنا گردید. به همین منظور و برای پیشگیری از مواجهه با عوامل محرک حساسیت زای ناشی از سوسک ها به نوشتار های آلرژی یا حساسیت به سوسک و نوشتار کنترل و ریشه کنی سوسک ها مراجعه نمایید!

قارچ ها و کپک ها

هاگ (اسپور) گونه های مختلف قارچ ها و کپک ها یکی از عوامل شایع محرک بروز و تشدید بیماری آسم آلرژیک در داخل و یا خارج خانه می باشد!

به طور معمول قارچ ها و کپک ها در خارج از خانه در خاک و بقایای گیاهان رشد و تکثیر می یابند. گونه هایی از این کپک ها و قارچ ها در داخل خانه در مکان های مرطوب وجود دارند. برخی از این مکان ها در داخل خانه عبارتند از: کنار دیوار های حمام، زیرزمین، کنار دیوارهای آشپزخانه، زیر کابینت ها، اطراف سیفون و محل خروج فاضلاب آشپزخانه و سرویس بهداشتی و به طور کلی هر مکانی که نشت یا توقف آب وجود دارد!

برای مطالعه بیشتر در مورد خصوصیات قارچ ها و کپک های حساسیت زا به نوشتار آلرژی یا حساسیت به قارچ ها و کپک ها مراجعه نمایید!

بهترین راه برای کنترل رشد و تکثیر قارچ ها و کپک ها و تولید هاگ (اسپور) در فضای داخل خانه، رهایی از رطوبت می باشد. برای آشنایی با روش های مؤثر در کنترل و ریشه کنی قارچ ها و کپک ها در محیط زندگی خود به نوشتار کنترل رشد قارچ ها و کپک های آلرژی زا در خانه مراجعه نمایید!

حیوانات خانگی

امروزه با گسترش نگهداری از حیوانات خانگی و دست آموز در داخل خانه، موادی مانند پوسته، شوره، بزاق و همچنین مواد ناشی از ادرار و فضولات این حیوانات به عنوان مواد حساسیت زای شایع در داخل خانه در نظر گرفته می شوند!

شایان ذکر است در بعضی موارد مو، کرک و پر حیوانات خانگی به عنوان جایگاهی برای تجمع مواد حساسیت زای دیگر مانند مایت و یا هاگ قارچ ها و کپک ها و یا گرده گیاهان نیز عمل می نمایند! برای مطالعه مواد حساسیت زای ناشی از حیوانات خانگی به نوشتار مواد آلرژی زای حیوانات خانگی مراجعه نمایید!

مواد حساسیت زای ناشی از حیوانات خانگی در بسیاری از کشور های اروپایی و کشور ایالات متحده به عنوان یکی از عوامل مهم محرک بروز و تشدید علائم و حملات آسم بخصوص در کودکان در نظر گرفته می شود!

در کشور ایران در حال حاضر با گسترش نگهداری از حیوانات خانگی بخصوص گربه و سگ در داخل خانه، این منابع تولید مواد حساسیت زا و محرک مورد توجه قرار گرفته اند!

بنابراین آگاهی از روشهای کاربردی و مؤثر در کنترل و کاهش مواد حساسیت زای ناشی از حیوانات خانگی بخصوص برای آندسته از خانواده هایی که عضوی از آنها مبتلا به بیماری آسم و یا سایر آلرژی های تنفسی هستند، لازم و ضروری می باشد!

برای آگاهی از راهکارهای کنترل و کاهش مواد حساسیت زای ناشی از حیوانات خانگی به نوشتار راههای پیشگیری و کنترل آلرژی به حیوانات خانگی مراجعه نمایید!

گرده گیاهان

گرده گیاهان یکی از مهمترین و شایع ترین عوامل بروز و تشدید علائم آلرژی های تنفسی از جمله بیماری آسم آلرژیک می باشند! (رجوع به نوشتار مواد حساسیت زای گرده گیاهان).

حسا سیت و آلرژی به گرده گیاهان به محل زندگی فرد و به فصول سال بستگی دارد. به نظر می آید تراکم گرده درختان در بهار، گرده ی چمن ها در اواخر بهار و اغلب در تابستان و همچنین علف های هرز در فصل پاییز به اوج خود می رسد. برای آگاهی از تقویم گرده افشانی گیاهان در مناطق مختلف ایران به نوشتار تقویم گرده افشانی گیاهان آلرژی زای شایع در ایران مراجعه نمایید!

بنابراین گرده گیاهان در فصول مختلف سال می توانند به عنوان عامل محرک قوی برای بروز و تشدید علائم بیماری آسم آلرژیک به شمار آیند! البته عوامل دیگری در میزان آلرژی زایی و تدوام گرده افشانی گیاهان دخالت داشته که برای مطالعه این عوامل به نوشتار اثر تغییرات جوی و آلایندهای هوا بر روی گرده افشانی گیاهان آلرژی زا مراجعه نمایید!

پرواضح است برای جلوگیری از بروز و تشدید عوارض و حملات بیماری آسم آلرژیک در فرد، در اثر تنفس گرده گیاهان، باید با راهکارهای جلوگیری از مواجهه با گرده گیاهان آلرژی زا آشنا بود. برای مطالعه این روش ها به نوشتار پیشگیری از حساسیت و آلرژی ناشی از گرده گیاهان مراجعه نمایید.

دود و ترکیبات شیمیایی فرّار

تنفس انواع دود های ناشی از مصرف دخانیات، سوخت های فسیلی، اگزوز وسایل نقلیه و به طور کلی ترکیبات شیمیایی فرّار، از عوامل مهم افزایش شیوع بیماریهای تنفسی آلرژیک بخصوص بیماری آسم به شمار می آیند!

دودها و ترکیبات شیمیایی فرّار موجود در داخل خانه و فضاهای سرپوشیده می توانند باعث بروز علائم و حملات آسم در همه سنین، بویژه کودکان شوند!

برای پیشگیری از تشدید و بروز حملات آسم باید میزان و غلظت انواع دود و ترکیبات شیمیایی فرّار را در هوای تنفسی در داخل خانه به حداقل رساند! برای آگاهی از راهکارهای کاهش غلظت این مواد شیمیایی محرک به نوشتار آشنایی با آلاینده های شیمیایی آلرژی زا در داخل خانه مراجعه نمایید!

بوها و بخارات ناشی مواد معطر و شوینده

تنفس بوهای ناشی از محصولات خانگی و همچنین آرایشی –بهداشتی می توانند منجر به بروز و یا تشدید حملات آسم و تنگی نفس گردند.

برخی از رایج ترین این محصولات عبارتند از: انواع مواد شوینده، مواد پاک کننده حاوی کلر، شمع های معطر، بخورهای خوشبوکننده، اسپری مو، خوشبو کننده های شیمیایی هوا، خوشبو کننده های بدن و عطر ها، رنگ ها و آفت کش ها.

بیماران مبتلا به آسم باید از قرار گرفتن در فضاهای بسته و بدون تهویه ای که در آنها از محصولات شوینده، آرایشی-بهداشتی و سایر ترکیبات شیمیایی معطر و فرّاراستفاده شده است، خودداری نمایند!

تنفس بوهای مواد معطر شیمیایی و سایر محصولات آرایشی-بهداشتی و شوینده ها اغلب باعث بروز و تشدید عوارض و حملات آسم در فرد بیمار می شوند.

برای آشنایی با روش های پیشگیری و کاهش مواجهه با انواع مواد معطر و شوینده به نوشتار حساسیت یا آلرژی به عطر، ادکلن و سایر مواد معطر و نوشتار حساسیت یا آلرژی به مواد شوینده مراجعه نمایید.

تهیه و تدوین: دکتر محمد علی عصاره زادگان

منابع:

۱- …Avoid Allergic Asthma Triggers

۲- https://www.lung.ca

۳- …Epidemiology of Asthma

۴- https://asthma.net/types

۵- بنیاد آسم و آلرژی آمریکا

۶- سازمان بهداشت جهانی facts on Asthma

۷- https://www.webmd.com

۸-… Asthma Economic Costs