درخت کنوکارپوس و تنگی نفس بعد از باران در خوزستان؟!
۱۳۹۶-۰۸-۰۹ ۱۴۰۳-۱۱-۱۴ ۱۴:۴۳درخت کنوکارپوس و تنگی نفس بعد از باران در خوزستان؟!
دکتر محمدعلی عصاره زادگان 
درخت کنوکارپوس و تنگی نفس بعد از باران در خوزستان؟!
درخت کنوکارپوس از سال ۱۳۹۲ با بروز پدیده تنگی نفس بعد از باران در خوزستان به عنوان یکی از عوامل احتمالی این واقعه مطرح شد. به طور کلی درخت یا درختچه کنوکارپوس (Conocarpus) از خانواده کومبریتاسه (Combretaceae) و جنس .Conocarpus L می باشد. این درخت در زبان فارسی موسوم به کنوکارپوس و در انگلیسی به نام Buttonwood شناخته می شود.
کنوکارپوس از نظر اندازه بسیار متنوع بوده و گاهی هم به صورت گسترده روی زمین پهن می شود ولی معمولاً به صورت راست و مانند درخت است و ارتفاع آن تا ۲۰ متر و قطر تنه آن به هشتاد سانتی متر می رسد. رنگ پوسته معمولا قهوه ای تیره و ترک بردارنده می باشد. برگها به صورت تخم مرغی و یا بیضوی است و به طول دو تا ده سانتی متر می باشند. درخت در طول سال رشد و نمو داشته و همیشه سبز بوده و به طور معمول در مناطق گرمسیر و خاک شور کاشته می شود.
کنوکارپوس در شهرها به وفور به عنوان گیاهی تزیینی در کناره پیاده روها و میادین و خط میانی خیابان ها کاشته می شود. برنامه کاشت آن در کشور های حوزه خلیج فارس و همچنین کشور عربستان سعودی، عراق و ایران که مناطق گرم و خشک و معمولاً خاک شور دارند ادامه دارد و نمای زیبایی به شهرها می بخشد. از جمله استان هایی که در ایران این درخت کاشته می شود می توان به خوزستان، بوشهر و هرمزگان اشاره نمود. این گیاه در نواحی ساحلی نیز رشد مناسب دارد اما در نواحی ساحلی و خشک نیز قابل کشت است.
علاوه بر ایران در سواحل کالیفرنیا ، فلوریدا و مناطق گرم و مرطوب امریکا و همچنین برزیل نیز مشاهده می شود. گرده افشانی این درخت در دو تا سه نوبت در سال صورت می گیرد به طور معمول دوره گل دهی این گیاه از فصل بهار آغاز گردیده و تا اواخر تابستان ادامه می یابد و این دوره گل دهی تا اوایل فصل بارندگی ادامه می یابد.
شایان ذکر است فصل گل دهی این گیاه به شرایط جغرافیایی و آب و هوایی منطقه تا حدودی متغیر می باشد. گرده این گیاه قطری حدود ۱۵ تا ۱۶ میکرومتر داشته و از کوچکترین گرده ها در میان گیاهان Mangrove می باشد.
درخت کنوکارپوس به عنوان پوشش گیاهی غالب در اهواز
امروزه درخت کنوکارپوس گونه .erectus L به عنوان پوشش گیاهی غالب شهر اهواز و برخی از شهر های جنوبی استان خوزستان به شمار می آید. با توجه به آنکه از سال ۱۳۹۲ ساکنین شهر اهواز و برخی از شهر های استان خوزستان با پدیده ای با عنوان تنگی نفس حاد و حملات آسم بعد از بارندگی پاییزی مواجه بوده اند لذا یکی از احتمالات مطروحه مواجهه بیماران با گرده گیاه کنوکارپوس در هوای تنفسی می باشد. توصیه می شود برای آگاهی از علل احتمالی و سیر وقایع مرتبط با تنگی نفس بعد از باران های پاییزی در شهر اهواز به نوشتار سناریوی تنگی نفس بعد از باران در شهر اهواز مراجعه نمایید.
نتایج تحقیقات جدید درخصوص نقش گرده کنوکارپوس در هوای تنفسی شهر اهواز- سال ۱۳۹۸!
نتایج تنها تحقیق علمی جدید که با دستگاه های دارای استاندارد جهانی یعنی دستگاه بورکارد بر روی هوای تنفسی شهر اهواز انجام شده است نشان می دهد در بازه های زمانی مختلف میزان تراکم گرده درخت کنوکارپوس در مقایسه با گرده گیاهان دیگر بویژه گرده علف های هرز خانواده آمارانتاسه (علف هرز تاج خروس وحشی، علف شور و یا سلمه تره) بسیار اندک بوده است. همچنین نتایج این تحقیق حاکی از آن است اسپور (هاگ) قارچ ها و کپک ها (بویژه قارچ کلادسپوریوم) بالاترین میزان تراکم را در هوای تنفسی شهر اهواز داشته است!
نتایج این تحقیق در ژورنال معتبر و بین المللی Atmospheric Environment در سال ۲۰۱۹ میلادی به چاپ رسیده است. با توجه به تراکم بسیار اندک گرده درخت کنوکارپوس در هوای تنفسی شهر اهواز، لذا با وجود آنکه تحقیقات نشان می دهد گرده درخت کنوکارپوس برای افراد حساس آلرژی زا می باشد، اما نمی توان گرده درخت کنوکارپوس را عامل تنگی نفس بعد از باران در شهر اهواز دانست!
تهیه و تدوین: دکتر محمد علی عصاره زادگان
منابع:
