افراد مبتلا به آلرژی از ماسک ها برای فعالیت های مختلف در داخل و خارج خانه استفاده می کنند. همچنین افرادی که به عوامل آلرژی زا  حساسیت شدید دارند باید همیشه از ماسک استفاده نمایند. ماسک می تواند سبب کاهش تماس فرد بیمار با عوامل آلرژی زا و آسیب رسان در خلال فعالیت های مختلف شود.

بعضی از این گونه فعالیت ها عبارتند از: باغبانی، استفاده از جارو برقی، پاک سازی باغچه و حیاط از برگ درختان و خاشاک، پیاده روی در پارک، دوچرخه سواری، موتورسواری، رفت و آمد به محل کار، فعالیت و کار در محیط با آلودگی بالا و همچنین  سایر فعالیت های کاری و شغلی که به نحوی باعث افزایش احتمال تماس با عوامل حساسیت زا می شوند.

موارد استفاده از ماسک

به طور کلی ماسک ها به همان شیوه ای عمل می کنند که تصفیه کننده های هوا کار می کنند. فیلتر ماسک به نحوی تعبیه شده است که در هنگام دم و عبور هوا از آن، ذرات و آلاینده ها در آن بدام می افتند. به طور معمول یک ماسک آلرژی می تواند بیمار را در مقابل مواد حساسیت زایی (آلرژن  هایی)  مانند گرده گیاهان، اسپور (هاگ) قارچ ها و کپک ها، مایت (هیره) گرد و غبار منزل، پوسته و شوره بدن حیوانات خانگی محافظت نماید.

بسته به نوع ماسک، این فیلترها همچنین می توانند فرد را در مقابل عوامل تحریک کننده ای مانند دود سیگار، مواد شوینده، عطر، ادکلن، اسانس های معطر، بوی رنگ، لاک، آلودگی هیدروکربنی، آرسنیک، بو و مواد شیمیایی موجود در هوا محافظت کنند.

استفاده از ماسک توسط افراد مبتلا به بیماری هایی مانند آلرژی فصلی (رینیت آلرژیک)، آسم، و یا سایر مشکلات تنفسی می تواند در کنترل و جلوگیری از تشدید بیماری مؤثر باشد. در ادامه به موارد دیگر استفاده از ماسک به طور اختصار اشاره خواهد شد:

۱- استفاده از ماسک در هنگام کار با انواع مواد شوینده مانند مایع سفیدکننده (بلیچ) و یا مایع جرم گیر.

۲- در هنگام جمع آوری برگ درختان و یا مواد و وسایل آلوده به قارچ ها و کپک ها

۳- در هنگام سفر های درون شهری و برون شهری با وسایل نقلیه ای مانند قطار، مترو، هواپیما و یا اتوبوس

۴- در هنگام تردد در مناطق مرکزی و آلوده شهر

۵- در زمان پیاده روی و یا دوچرخه سواری در پارک ها و مناطق پوشیده از گیاه

۶- در هنگام ابتلا به بیماری های تنفسی بخصوص بیماری های ویروسی مانند سرماخوردگی

۷- در افراد مبتلا به آسم زمانی که قصد تردد در هوای سرد را دارند.

البته افراد مبتلا به رینیت آلرژیک و یا آسم که به گرده گیاهان حساسیت دارند باید استفاده از ماسک را در زمان  گرده افشانی این گیاهان با دقت بیشتری رعایت کنند.

انتخاب ماسک آلرژی

به طور کلی تاکنون انواع مختلفی از ماسک ها با کاربرد، کارآیی و اشکال متفاوت به بازار عرضه شده است.  هنگام تحقیق برای انتخاب و خرید یک ماسک مناسب باید توجه داشت که ماسک دارای چه نوع فیلتری می باشد.  بعضی از انواع ماسک های موجود در بازار عبارتند از:

 ا- ماسک با فیلتر هپا (HEPA)

۲- ماسک با فیلتر زغالی

۳- ماسک با فیلتر کربنی

 بعضی از ماسک ها یکبار مصرف بوده و برخی دیگر را می توان برای مدت طولانی تری استفاده نمود. همچنین انواعی  از ماسک ها دارای فیلتر قابل تعویض می باشند.

علاوه بر نوع فیلتر، برای انتخاب ماسک باید موارد دیگری را نیز در نظر داشت که در ادامه به بعضی از آنها شاره شده است:

۱- ساختار و استخوان بندی صورت (جهت انتخاب و خرید ماسک با اندازه مناسب)

۲- در طول روز به چه میزان از ماسک استفاده خواهد شد.

۳- چه مقدار هوا باید فیلتر گردد و یا به عبارتی ماسک در چه مواقعی (فعالیت کم یا زیاد) استفاده خواهد شد.

۴- میزان هزینه ای که قرار است برای خرید ماسک آلرژی اختصاص داده شود.

همچنین نکته ای دیگر در خصوص انتخاب و خرید ماسک آن است که عمر فیلتر و ماسک تا حدود زیادی به غلظت آلاینده ها، میزان رطوبت هوا، دما، حجم و تعداد دم و بازدم  بستگی دارد. همه این عوامل می توانند باعث کاهش عمر مفید فیلتر ماسک شوند.

لازم به ذکر است ماسک های یکبار مصرف را نمی توان به منظور استفاده مجدد تمیز کرده و یا شستشو نمود. با این وجود ماسک هایی موجود است که می توان آنها را برای مدت طولانی تری استفاده کرد و حتی بعضی از انواع این ماسک ها دارای فیلتر قابل تعویض می باشند. باید به خاطر داشت برای تمیز و یا تعویض فیلتر این نوع ماسک ها باید طبق دستورالعمل شرکت سازنده عمل نمود.

ماسک N95

یکی از پرکاربردترین ماسک های موجود و قابل دسترس، ماسک N95 می باشد. این نوع ماسک در صورت استفاده صحیح، می تواند تا حدود بسیار زیادی باعث جلوگیری از ورود مواد حساسیت زا به بدن فرد شود. باید فقط از ماسک های N95 که مورد تایید موسسه ملی سلامت و بهداشت شغلی (NIOSH) می باشند، استفاده نمود.

لوگوی این موسسه و همچنین شماره تست و تاییدیه مزبور، به طور معمول روی ماسک و یا جعبه حاوی ماسک ثبت می شود. ماسک هایی که فاقد این مشخصات باشند نمی توانند باعث محافظت فرد در مقابل آلاینده ها گردند. همچنین  ماسک های رایج N95 را نمی توان تمیز نموده و یا شستشو داد.

به طور کلی ماسک باید در زمان مناسب (فصل گرده افشانی گیاهان آلرژی زا، اعلام آلودگی هوا) استفاده شود، حتی اگر ذرات آلاینده با چشم به وضوح قابل مشاهده نباشند. البته باید به خاطر داشت ماسک N95، فرد را در مقابل بخارات شیمیایی، گازها، مونوکسیدکربن، ذرات آزبست، سرب و یا ذرات ناشی از سوختن گازوئیل، محافظت نمی نماید. 

طریقه صحیح استفاده از ماسک

۱- ابتدا دست ها باید قبل از تماس با ماسک با آب و صابون بخوبی شسته شوند.

۲-  سپس ماسک از جعبه خارج شده و از نظر عدم وجود پارگی و یا سوراخ شدگی بررسی می گردد.

۳- قسمت بالای ماسک دارای قطعه ای است که باعث محکم شدن ماسک بر روی بینی می شود.  بنابراین از این طریق قسمت بالای ماسک قابل تشخیص می باشد.

۴- بند ها و یا کش های نگاهدارنده و محکم کننده ماسک باید بدرستی در پشت سر قرار گرفته و ماسک به طور کامل بر روی صورت قرار گیرد. قسمت بالای ماسک را به کمک قطعه محکم کننده و شکل دهنده ماسک بر روی بینی محکم کنید تا به فرم بینی درآید. شایان ذکر است که ماسک باید به طور کامل بینی و دهان را بپوشاند.

۵- با دم و بازدم می توان قرارگیری صحیح ماسک را بر روی دهان و بینی کنترل نمود. در زمان دم نباید هوا از کنارهای ماسک وارد دهان شود. هوای ورودی فقط باید از طریق فیلتر ماسک وارد دهان گردد. در زمان بازدم نیز نباید هیچگونه هوایی از کناره های ماسک خارج شود. ماسک به طور معمول برای افرادی که دارای ریش و سبیل می باشند نمی تواند به طور صحیح دهان و بینی را بپوشاند.

۶- هرگز از ماسک با اندازه مناسب برای بزرگسالان برای کودکان استفاده نشود! باید حتما از ماسک های مخصوص کودکان (با اندازه ای کوچکتر از نمونه بزرگسالان) استفاده گردد تا بدین صورت ماسک به طور کامل و صحیح بر روی بینی و دهان کودک قرار گرفته و از ورود آلاینده ها و مواد حساسیت زا جلوگیر نماید.

تهیه و تدوین: دکتر محمد علی عصاره زادگان

منابع:

۱- https://www.health.ny.gov

۲- https://www.achooallergy.com