به طور کلی ۲۰ درصد از کودکان و بزرگسالان در جهان در طول دوره زندگی خود حداقل یکبار به کهیر مبتلا شده اند. شیوع کهیر در هر دوجنس مذکر و مؤنث تفاوت چندانی با هم ندارد. کهیر تحت تاثیر  مواد محرک مختلف و یا عوامل و بیماری های زمینه ای دیگر بروز می یابد. کهیر با خارش پوست ناحیه محدودی ازبدن شروع شده و با تورم و قرمزی آن ناحیه ادامه خواهد یافت. خارش ممکن است خفیف و یا شدید باشد. مالش و خراشیده شدن پوست، استفاده از نوشیدنی های الکلی، ورزش و یا استرس های عصبی و عاطفی می توانند باعث تشدید خارش، تورم و قرمزی در کهیر شوند.

انواع کهیر

به طور کلی می توان کهیر را به دو شکل کهیر حاد (بیماری کمتر از ۶ هفته به طول می انجامد) و کهیر مزمن (بیماری بیشتر از ۶ هفته به طول می انجامد) تقسیم بندی نمود. کهیر مزمن را می توان خود به دو زیر گروه کهیر مزمن خودبخودی و کهیر مزمن القا شده (در اثر عوامل محرک) دسته بندی نمود.  

کهیر مزمن خودبخودی (Chronic Spontaneous Urticaria)

کهیرمزمن خودبخودی به طور معمول در اثر بیماری زمینه ای دیگر بروز می یابد، به عنوان مثال وجود یک عفونت مزمن مانند عفونت با هلیکوباکتر پیلوری و یا انگل های روده ای. بعضی از بیماری های خودایمن مانند لوپوس، بیماری تیروئید، بیماری سیلیاک و ویتیلیگو نیز می توانند عامل زمینه ای برای بروز کهیر مزمن خودبخودی باشند.

کهیر مزمن القا شده (Chronic Inducible Urticaria)

کهیر مزمن القاشده با عامل محرک، همان کهیر معمول بوده که در اثر تماس با عامل محرک که در ادامه به آنها اشاره خواهد شد، ایجاد می شود. به ادامه متن مراجعه شود.

علائم کهیر

• خارش، قرمزی و برآمدگی پوست
• پریدگی رنگ و سفید شدن ناحیه قرمز رنگ پوست، پس از فشار دادن آن
• ضایعات کهیر می توانند در هر نقطه از بدن ظاهر شوند و شکل آنها ممکن است تغییر یابد.
• علائم ممکن است از چند دقیقه تا ماه ها به طول انجامند.
• لکه ها و ضایعات کهیر و برآمدگی های ناشی از واکنش ها در پوست ممکن است به طور متناوب ظاهر شده و ناپدید گردند.

عوامل محرک ایجاد کهیر

• بعضی از مواد غذایی (بخصوص بادام زمینی، مغزهای خوراکی درختی، تخم مرغ، شیر گاو و یا مواد خوراکی دریایی)
• بعضی از داروها مانند آنتی بیوتیک ها (بخصوص پنی سیلین، سولفانامید)، آسپیرین و ایبوپروفن
• نیش و یا گزش حشرات
• محرک های فیزیکی مانند فشار و ضربه، سرما، گرما، ورزش، تابش آفتاب
• تماس و یا استفاده از محصولات تولید شده از لاتکس
• دریافت خون
• عفونت های باکتریایی مانند عفونت های ادراری و گلو دردهای چرکی استرپتوکوکی
• عفونت های ویروسی مانند سرماخوردگی، عفونتهای منونوکلئوز و هپاتیت
• تماس با شوره، پوسته و فضولات حیوانات خانگی
• تماس و یا تنفس گرده گیاهان
• تماس با بعضی از گیاهان مانند گونه ای از گیاه پیچک

پیشگیری از کهیر

اگر عامل محرک کهیر شناسایی گردد مهمترین و قطعی ترین راه پیشگیری از بروز واکنش های آسیب رسان کهیر، اجتناب از تماس با عامل محرک است.

• درصورتی که عامل ایجاد کهیر یک بیماری زمینه ای (مانند عفونت و یا یک بیماری خودایمن) می باشد، باید بیماری مزبور درمان شود.
• در صورتی که عامل محرک ماده غذایی است باید از مصرف ماده غذایی محرک و فرآورده های حاصل از آن پرهیز نمود.
• اگر عامل محرک مواد شوینده مانند صابون می باشند، باید از مصرف این گونه صابون ها بخصوص صابون های معطر و فاقد گلیسیرین خودداری نمود.
• در صورتی که عامل بروز کهیر عامل فیزیکی یعنی فشار می باشد، باید از پوشیدن لباس های تنگ خودداری نمود. استفاده از لباس ها و یا کفش های تنگ می تواند باعث ایجاد کهیر در افراد مستعد به بروز بیماری های آلرژیک شود.
• اگر فرد در اثر تغییرات دما یعنی سرما و یا گرما دچار کهیر می شود باید همیشه برای حمام کردن و شنا کردن از آب ولرم با دمای مناسب استفاده نماید. در هنگام بیرون رفتن در زمستان باید پوست خود را از تماس با هوای سرد مراقبت نماید.
• در صورت ایجاد کهیر در اثر تابش نور آفتاب باید تا حد امکان از بیرون رفتن در هنگام روز و تابش آفتاب خودداری نماید. اگر فرد مجبور به بیرون رفتن می باشد باید از کلاه و عینک های محافظ مناسب استفاده نماید. برای مطالعه بیشتر درخصوص حساسیت به تابش نور خورشید به نوشتار آلرژی آفتاب مراجعه شود.

کنترل و درمان کهیر

به عنوان یک قاعده کلی در کنترل و پیشگیری از بیماری های آلرژیک، مهمترین راه کنترل و درمان کهیر، شناسایی عامل محرک و عدم تماس با آن می باشد.  بنابراین در صورت ماندگاری کهیر و عدم برطرف شدن آن باید به پزشک متخصص مراجعه نموده تا با نظر پزشک درخواست آزمایش شناسایی ماده حساسیت زا صورت گیرد. برای آشنایی با روشهای تشخیص مواد حساسیت زا به نوشتار آزمایش های رایج خونی و پوستی برای  تشخیص بیماری های آلرژیک مراجعه شود.  بعد از شناسایی عامل محرک کهیر، بر اساس صلاحدید پزشک معالج و همچنین شدت بیماری، مناسب ترین دارو برای کنترل و بهبود کهیر تجویز خواهد شد.

به طور کلی داروهای آنتی هیستامین، رایج ترین داروها در کنترل کهیر می باشند. این داروهای با مسدود نمودن گیرنده هیستامین در بدن (مهمترین عامل بروز واکنش های آلرژیک در انسان) می توانند از اثرات نامطلوب هیستامین در تشدید ضایعات کهیر جلوگیری کنند. ممکن است پزشک معالج به طور ترکیبی از دو یا سه داروی آنتی هیستامین به طور همزمان استفاده نماید. همچنین در موارد شدید کهیر گاهی پزشک معالج از داروهای کورتیکواستروئیدی مانند پردنیزون استفاده نماید.

در بعضی از موارد کهیر ممکن است همراه با تورم گلو، زبان و مخاط دهان باشد. در حالت اخیر تنفس فرد به سختی صورت می گیرد و  باید با نظر پزشک از اپی نفرین (آدرنالین) به صورت داخل رگی و یا آمپول های اتوماتیک (مانند اپی پن EpiPen) استفاده شود.

کهیر یا آنژیوادم؟!

بیماری آنژیوادم (Angioedema) که با تورم بافتهای زیر پوست همراه است گاهی به دلیل شباهت، ممکن است  با بیماری کهیر اشتباه شود! بیماری آنژیوادم می تواند در اثر واکنش های آلرژیک، داروها و یا به صورت مادرزادی در اثر کمبود بعضی از آنزیم ها، ایجاد شود. علائم بیماری آنژیوادم عبارتند از: تورم در بافت های اطراف چشم، تورم در لب ها و همچنین سایر بافت ها دهان، تورم دست ها، پاها و گلو، تنگی و دشواری در تنفس.

تهیه و تدوین: دکتر محمد علی عصاره زادگان

منابع:

۱- https://www.dermnetnz.org/

۲- http://urticariaday.org/

۳- کالج آلرژی، آسم و ایمونولوژی آمریکا

۴- https://www.webmd.com/