آلرژی یا حساسیت به تخم مرغ و یا تخم سایر پرندگان مانند اردک، غاز، بلدرچین، کبک و یا شترمرغ شامل واکنش های آسیب رسان سیستم ایمنی بدن در کودکان و بزرگسالان بوده که در مقابل پروتئین های موجود در تخم مرغ ایجاد می شود.

شیوع آلرژی به تخم مرغ

آلرژی و حساسیت به تخم مرغ بعداز آلرژی به شیر گاو به عنوان شایع ترین آلرژی در کودکان به شمار می آید. تخمین زده می شود شیوع آلرژی به تخم مرغ در کودکان حدود ۰/۵ تا ۲/۵ درصد باشد. آلرژی به سفیده تخم مرغ در بزرگسالان و بالغین نیز قابل توجه می باشد.

پروتئین های حساسیت زای (آلرژی زای) سفیده و زرده تخم مرغ

پروتئین های حساسیت زای مختلفی در تخم مرغ وجود دارد. اما شایع ترین پروتئین های آلرژی زا در سفیده تخم مرغ عبارتند از: اُوآلبومین (Ovalbumin)،  اُوُترانسفرین (Ovotransferrin)، اُوُموکوئید (Ovomucoid) و لیزوزایم (Lysozyme).

شایان ذکر است با وجود آنکه اُوآلبومین بیشترین پروتئین موجود در سفیده تخم مرغ محسوب می گردد اما آلرژی زا ترین پروتئین در تخم مرغ اُوُموکوئید می باشد. همچنین پروتئین اُوُموکوئید برخلاف سایر پروتئین های فوق الذکر خصوصیات حساسیت زایی خود را حتی پس از حرارت دادن نیز از دست نمی دهد!

زرده تخم مرغ نیز حاوی مواد حساسیت زا مانند آلفا لیوتین (Alpha-livetin)، ویتلنین (Vitellenin) و یا آپوپروتئین B می باشد. اما آنچه که مطالعات تحقیقاتی نشان داده است مواد آلرژی زای زرده تخم مرغ آلرژی زایی کمتری نسبت به پروتئین های سفیده تخم مرغ دارند.

علائم آلرژی یا حساسیت به تخم مرغ و یا تخم سایر پرندگان

آلرژی به تخم مرغ به طور معمول در نوزادان با سنین شش ماهه و یا بیشتر، یعنی زمانی که نوزاد مصرف تخم مرغ را آغاز می کند شایع می باشد. البته ممکن است اولین مواجهه و حساس شدن نوزاد در دوران داخل رحمی و یا از طریق شیرمادر روی داده باشد. اما واکنش های آلرژیک اغلب پس از مصرف تخم مرغ توسط کودک خردسال بروز می یابند. 

واکنش های آلرژیک به سفیده و یا زرده تخم مرغ در کودکان و یا بالغین می توانند از علائم خفیف تا علائم شدید و حتی شوک آنافیلاکسی متغیر باشند. بعضی از این علائم و واکنش ها  عبارتند از: راش (جوش) پوستی، کهیر، گرفتگی یا احتقان بینی، آبریزش بینی و عطسه، اختلالات گوارشی (مانند دردشکم، نفخ، تهوع و استفراغ) و علائم آسم (مانند سرفه، خس خس سینه، تنگی نفس).

شایان توجه است در موارد حساسیت شدید به تخم مرغ امکان بروز شوک آنافیلاکسی نیز وجود دارد. علائم اینگونه واکنش های شدید آلرژیک (آنافیلاکسی) شامل تورم گلو و اختلال در تنفس، گیجی، سقوط ناگهانی فشارخون، درد های شکمی و بالا رفتن ضربان  قلب می باشند. برای آگاهی از درمان واکنش های شدید آلرژیک به تخم مرغ نوشتار داروهای اورژانسی برای واکنش های شدید آلرژیک مراجعه نمایید.

تشخیص آلرژی به تخم مرغ

تشخیص حساسیت یا آلرژی به تخم مرغ باید توسط پزشک متخصص آسم و آلرژی صورت گیرد. به طور معمول تشخیص قطعی این نوع آلرژی بعد از آگاهی از سوابق بیمار، معاینات فیزیکی و آزمایش های خونی و یا پوستی صورت می گیرد. برای آگاهی از روشهای تشخیص آلرژی به تخم مرغ به نوشتار آزمایش های رایج خونی و پوستی برای  تشخیص بیماری های آلرژیک مراجعه شود.

پیشگیری از حساسیت به تخم مرغ

برای جلوگیری از بروز واکنش های آلرژیک به تخم مرغ، خودداری از مصرف تخم مرغ و هرگونه فرآورده غذایی حاوی پروتئین های سفیده و یا زرده تخم مرغ امری بسیار حیاتی می باشد.

• اگر شما دچار حساسیت به تخم مرغ می باشید باید همیشه برچسب روی ظروف و جعبه مواد غذایی مختلف را برای آگاهی از مواد تشکیل دهنده آنها مطالعه نمایید.
• اگر پس از تشخیص بالینی و آزمایشگاهی، حساسیت شما به سفیده و یا زرده تخم مرغ به اثبات رسید، باید شما از مصرف کل تخم مرغ خودداری نمایید چراکه جداسازی کامل زرده از سفیده تخم مرغ کاری تقریبا غیرممکن است!
• اگر شما به تخم مرغ حساسیت دارید در اغلب موارد بدلیل واکنش متقاطع و مشابه بودن پروتئین های حساسیت زا در انواع تخم پرندگان، ممکن است مصرف تخم اردک، غاز، بوقلمون، کبک، بلدرچین و سایر پرندگان باعث بروز واکنش های آلرژیک در شما گردند.
• مواد غذایی که به طور معمول حاوی سفیده و یا زرده تخم مرغ هستند عبارتند از: انواع سس های مایونز، انواع شیرینی جات و کیک های پخته شده در قنادی ها، اغلب سس های سالادی، بعضی از انواع رشته های ماکارونی (پاستا) و سوپ و انواع بستنی ها. شخص حساس به تخم مرغ باید از مصرف اینگونه مواد غذایی خودداری نماید.   

تهیه و تدوین: دکتر محمد علی عصاره زادگان

منابع:

۱- کالج آسم، آلرژی و ایمونولوژی آمریکا

۲- Myoclinic

۳- https://www.foodallergy.org

۴- Current understanding of egg allergy, Pediatr Clin North Am