بیماری های آلرژیک در جهان به عنوان شایع ترین بیماری های سیستم ایمنی بدن در انسان به شمار می آیند! مطالعات نشان داده است ابتلا به بیماری های آلرژیک در بسیاری از کشورها به طور چشمگیری در حال افزایش می باشد.

شایان ذکر است با وجود آنکه پیشگیری از برخورد و تماس با مواد حساسیت زا به عنوان قطعی ترین راهکار درمانی برای بیماری های آلرژیک در سراسر جهان پذیرفته شده است، اما امروزه در کنار دارودرمانی (استفاده از داروهای شیمیایی معمول)، استفاده از روش های طب مکمل و جایگزین توسط بیماران آلرژیک روبه افزایش است و درصد عمده ای از این بیماران به روشهایی مانند استفاده از گیاهان دارویی و مکمل های طبیعی، طب سوزنی و یا هومیوپاتی روی آورده اند.

روش درمانی هومیوپاتی در جهان برای درمان بیماری های مختلف، از جمله بیماری های آلرژیک، مورد توجه بسیاری از بیمارانی است که بدنبال استفاده از روش های طب مکمل و جایگزین می باشند.

در مطالعه ای مروری که توسط رلتون (Relton) و همکاران در سال ۲۰۱۷ در ژورنال Homeopathy انتشار یافته است، آنها به بررسی استفاده از روش هومیوپاتی در یازده کشور شامل آمریکا، انگلستان، استرالیا، اسرائیل، کانادا، سوئیس، نروژ، آلمان، کره جنوبی، ژاپن و سنگاپور، پرداخته اند. نتایج این مطالعه نشان می دهد هر ساله حدود ۱/۵ درصد از بالغین و کودکان تحت درمان توسط یک متخصص هومیوپاتی (هومیوپات) قرار می گیرند.

شایان ذکر است در میان کشورهای مورد مطالعه بیشترین درصد استفاده از هومیوپاتی در کشور سوئیس گزارش شده است! در کشور ایران نیز روش درمانی هومیوپاتی دارای طرفداران خاص خود بوده و متخصصین این روش درمانی به طور مستقل و یا در قالب انجمن هومیوپاتی ایران در استان های مختلف کشور مشغول فعالیت می باشند.

با توجه به این مقدمه و اهمیت روش های طب مکمل و جایگزین در درمان بیماری ها، نوشتار حاضر به بررسی مستند و علمی نقش روش هومیوپاتی در کنترل و درمان بیماری های آلرژیک شایع اختصاص یافته است. لازم به توضیح است برای تهیه و تدوین این نوشتار فقط از مدارک و مقالات مستند و معتبر استفاده شده است (فهرست منابع مورد استفاده در انتهای نوشتار). بدیهی است مطالب، نقل قول ها و نتایج نامعتبر و انتشار نیافته برای نگارش این نوشتار استفاده نگردید!

تعریف روش درمانی هومیوپاتی به زبان ساده!

براساس مدارک تاریخی هومیوپاتی (Homeopathy) (یا همسان درمانی) نخستین بار توسط پزشکی آلمانی به نام ساموئل هانمن ابداع و معرفی گردیده است. اصل اساسی در هومیوپاتی آن است که “ماده یا دارویی که در فرد سالم باعث بروز علائم و بیماری می شود می تواند همان علائم را در فرد بیمار برطرف ساخته و باعث بهبودی او شود! ” استفاده از مقادیر بسیار اندک از داروها با منشاء طبیعی و همچنین انتخاب دارو به طور اختصاصی برای هر فرد (شخصی سازی انتخاب دارو) از دیگر اصول مهم در روش هومیوپاتی به شمار می آیند.

داروهای هومیوپاتی و وضعیت قانونی بودن آنها

به طور کلی حدود ۷۰ درصد داروهای مورد استفاده در روش هومیوپاتی گیاهی بوده و بقیه آنها نیز یا مواد معدنی (کلسیم، منیزیم، فسفر و …) هستند و یا منشا حیوانی (شیر، عسل و …) دارند. شایان ذکر است برخی از داروهای هومیوپاتی در سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) دارای تاییدیه بوده و سازمان بهداشت جهانی (WHO) نیز برای تولید داروهای هومیوپاتی اصول و قوانینی را در قالب یک سند تدوین و تنظیم نموده است.

روش معمول تهیه داروهای هومیوپاتی

تهیه داروهای هومیوپاتی به طور معمول بر اساس ایجاد رقّت های مختلف از یک ماده می باشد. به عبارتی ساده تر اگر بخواهیم دارویی از عصاره یک گیاه درست کنیم؛ ابتدا یک قطره از آن عصاره را در ۱۰ قطره آب یا الکل مخلوط کرده و سپس از عصاره رقیق شده دوباره یک قطره برداشته و به ۱۰ قطره آب یا الکل اضافه می کنیم. این عمل رقیق سازی ممکن است تا ۳۰ بار تکرار گردد. نتیجه این رقیق سازی متوالی تهیه داروی هومیوپاتی با ۳۰ رقّت مختلف است!

روند درمانی در روش هومیوپاتی چگونه است؟!

بر اساس نظرات متخصصین هومیوپات، در این روش درمانی با بررسی سیستم ها و اندام های مختلف بدن و همچنین وضعیت روحی و روانی فرد بیمار و تجزیه و تحلیل نتایج حاصل از این معاینات، روند درمان با دارو و یا فرآورده های هومیوپاتی آغاز می گردد. در این روش به طور کلی با تحریک سیستم ایمنی بدن، با استفاده از فرآورده های هومیوپاتی، سعی بر بهبودی اختلالات جسمی و روانی فرد تحت درمان می باشد.

جایگاه هومیوپاتی در کنترل و درمان آلرژی فصلی (رینیت آلرژیک)

آلرژی فصلی (آلرژی بینی یا رینیت آلرژیک) شایع ترین بیماری آلرژیک در انسان به شمار می آید. عوارض ناشی از این بیماری (آبریزش و خارش بینی، گرفتگی بینی، عطسه های تکراری، خارش و آبریزش چشم) هرساله گریبانگیر بسیاری از افراد در سراسر جهان شده و هزینه هنگفتی را به خانواده و سیستم های بهداشتی کشورهای مختلف تحمیل می نماید.

امروزه در کنار درمان های معمول آلرژی فصلی، توجه بیماران به روش های درمانی طب مکمل و جایگزین مانند روش هومیوپاتی بیشتر شده است! تاکنون چندین مطالعه تحقیقاتی در مورد اثرات هومیوپاتی در کنترل و درمان آلرژی فصلی صورت گرفته است. به طور کلی باوجود آنکه نتایج رویهم رفته به نفع اثرات مثبت هومیوپاتی در درمان آلرژی فصلی می باشد، اما هنوز نمی توان به طور شفاف و قطع و یقین در مورد اثربخشی این روش درمانی اظهار نظر نمود!

در دو مطالعه که از یک داروی هومیوپات به نام گالفیمیا گلوکا (Galphimia glauca) (نوعی گیاه دارویی) برای درمان آلرژی فصلی استفاده نموده بودند؛ نتایج، تاثیر مثبت این فرآورده را درکنترل و درمان آلرژی فصلی نشان می دادند. اغلب در مطالعات مزبور گالفیمیا گلوکا باعث فروکش کردن علائم آلرژی فصلی در چشم ها می گردید، هرچند که اثر آن بر روی علائم بینی کمتر بود.

البته در مطالعات دیگر نتایج حاکی از عدم تاثیر این روش درمانی و حتی بدتر شدن علائم بود، هرچند که با توجه به پژوهش های دیگر و یافته های حاصل از آنها نمی توان اثرات مضر این روش درمانی را تایید نمود. به هر حال به نظر می رسد با توجه به اینکه داروهای مورد تایید مورد استفاده در هومیوپاتی اغلب بدون ضرر می باشند لذا در صورتی که روش درمانی هومیوپاتی به شکل صحیح و توسط متخصصین معتبر در کنار روش های معمول پزشکی مورد استفاده قرار گیرد ممکن است بتواند به روند کنترل و درمان آلرژی فصلی کمک نماید!

جایگاه هومیوپاتی در کنترل و درمان بیماری آسم

بیماری آسم نوعی بیماری مزمن مجاری تحتانی تنفسی و ریه ها بوده و به عنوان یکی از شایع ترین مشکلات تنفسی در نقاط مختلف جهان محسوب می شود. شیوع بیماری آسم در کودکان بخصوص در کشورهای صنعتی بسیار بالا است و به عنوان یکی از چالش های بهداشتی در مناطق مزبور در نظر گرفته می شود.

امروزه روش درمانی هومیوپاتی برای کنترل و درمان آسم بویژه در کودکان در کشورهایی مانند انگلستان بسیار مورد توجه قرار گرفته است. تحقیقات متعددی در خصوص اثربخشی این روش درمانی انجام شده است که نتایج آنها با هم متناقض می باشد! درحالیکه بعضی از این مطالعات نشان می دهند روش درمانی هومیوپاتی می تواند به تنهایی و یا در کنار راهکارهای درمانی مرسوم و معمول بیماری آسم، به طور نسبی، موجب بهبود عملکرد ریه ها در این بیماران شود، اما در مقابل، نتایج پژوهش های دیگر اثربخشی هومیوپاتی را در درمان آسم مورد تردید قرار داده اند!

بررسی اثربخشی روش هومیوپاتی در کنترل و درمان اگزما

اگزما (درماتیت آلرژیک) یکی از بیماری های پوستی آلرژیک شایع در کودکان می باشد. البته این بیماری بالغین را نیز مبتلا نموده و باعث بروز واکنش های آلرژیک پوستی در این افراد می شود. استفاده از روش های طب مکمل و جایگزین امروزه در میان بیماران مبتلا به اگزما جایگاه ویژه ای پیدا نموده است. در این میان، تاکنون برای بررسی اثربخشی روش هومیوپاتی برای برطرف نمودن واکنش های آلرژیک در بیماری اگزما، پژوهش های متعددی انجام شده است.

به رغم برخی از نتایج محدود که اثرات مثبت استفاده از داروهای هومیوپاتی را در واکنش های آلرژیک پوستی اثبات نموده اند، اما در تحقیقات دیگر، اثر چندانی برای درمان اگزما به روش هومیوپاتی بیان نشده است.

نتیجه گیری کلی

آنچه که از بررسی نتایج تحقیقات درخصوص اثربخشی روش هومیوپاتی در بیمار یهای آلرژیک شایع بدست می آید آن است که هنوز نمی توان اظهار نظر قطعی در مورد مفید بودن و یا مضر بودن روش هومیوپاتی برای کنترل و درمان بیماری های آلرژیک، بیان نمود. با این وجود به نظر می رسد می توان اثرات مثبت نسبی برای استفاده از فرآورده های هومیوپاتی بخصوص گالفیمیا گلوکا (Galphimia glauca) (نوعی گیاه دارویی) برای کنترل علائم آلرژی فصلی در نظر گرفت.

همچنین با توجه به بی ضرر بودن اغلب داروهای مورد استفاده در هومیوپاتی، لذا استفاده از آنها در کنار راهکارهای درمانی معمول برای بیماری های آلرژیک و با نظر پزشک معالج، بدون اشکال می باشد! اما توصیه می شود در صورت تمایل به انجام روش درمانی هومیوپاتی برای کنترل و درمان بیماری های آلرژیک، حتما از مراکز درمانی معتبر استفاده نموده و به متخصصین هومیوپات شناخته شده مراجعه گردد.

تهیه و تدوین: دکتر محمد علی عصاره زادگان

منابع:

۱- …Homeopathy for Allergic Rhinitis

۲- Homeopathy for allergic rhinitis: systematic review

۳- Immunology and Homeopathy

۴- …Individualised homeopathy as an

۵- …Advances in homeopathy and immunology

۶- …The Treatment of Asthma Based

۷- …Homeopathy for eczema

۸- …Alternative medicine for allergy

۹- …A review of homeopathic research in