حساسیت و آلرژی به مواد آرایشی و بهداشتی همیشه یکی از موضوعات مهم در حوزه آلرژی به مواد شیمیایی بوده است. همچنین با توجه به استفاده روزانه  و قابل توجه از انواع مواد آرایشی و بهداشتی، بنابراین بالا بودن شیوع حساسیت و آلرژی به این مواد شیمیایی دور از انتظار نیست!

تحقیقات انجام شده در طول بیش از پنجاه سال گذشته بارها ارتباط میان تماس با مواد مورد استفاده در ناخن آرایی و بروز واکنش های آلرژیک پوستی مانند درماتیت تماسی آلرژیک را به اثبات رسانده اند.

بموازات افزایش تولید و تنوع مواد آرایشی از جمله ناخن آرایی،  گزارشات از آلرژی به مواد مورد استفاده در محصولات در این بخش رو به افزایش بوده است! در این نوشتار سعی گردیده با استفاده از منابع معتبر علمی و مقالات موجود در ژورنال های بین المللی، مخاطبان با ماهیت این نوع آلرژی، عوامل ایجاد و توصیه های پیشگیری کننده آشنا شوند.

شیوع حساسیت و آلرژی به مواد مورد استفاده در ناخن آرایی

با توجه به آنکه بسیاری از موارد بروز واکنش های آلرژیک تماسی و یا گاها تنفسی  ممکن است خفیف بوده و خود محدود شونده باشند، بنابراین نمی توان انتظار آمار دقیقی از شیوع آلرژی به مواد مورد استفاده در ناخن آرایی داشت. اما نتایج بررسی مطالعات انجام شده در طی سال های ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۴ میلادی حاکی از افزایش قابل توجه درماتیت تماسی آلرژیک در میان شاغلین بخش ناخن آرایی (درماتیت تماسی آلرژیک مربوط به شغل) و مشتریان آنها (افرادی که از مواد مخصوص ناخن آرایی استفاده نموده بودند)، می باشد.

بر اساس مطالعات اپیدمیولوژیک انجام شده تقریبا ۱ تا ۳ درصد از مردم به ترکیبات بکار رفته در محصولات مورد استفاده در ناخن آرایی حساسیت نشان می دهند! آمار مبتلایان به درماتیت تماسی آلرژیک ناشی از این مواد در خانم ها دو برابر آقایان است و اغلب خانم های مبتلا در سنین بین ۲۶ تا ۴۶ سال هستند.  

عوامل احتمالی در افزایش بروز واکنش های آلرژیک به مواد مورد استفاده در ناخن آرایی

به نظر می رسد بعضی از عوامل افزایش شیوع حساسیت و آلرژی به مواد مورد استفاده در ناخن آرایی و شاید سایر مواد آرایشی و زیبایی عبارتند از: ۱- افزایش روزافزون آمار مبتلایان به بیماری های آلرژیک در ایران و سایر کشورهای جهان که استعداد بالایی برای ایجاد بروز واکنش های تحریکی و یا آلرژیک در مقابل مواد شیمیایی دارند؛  ۲- افزایش استفاده از مواد مختلف شیمیایی و محرک در عرصه آرایش و زیبایی در کشور ۳-  وجود مواد آرایشی تقلبی و یا مراکز و کلینیک های زیبایی نامعتبر.

مواد رایج مورد استفاده در ناخن آرایی

با توجه به تنوع بسیار زیاد در محصولات مورد استفاده در ناخن آرایی و ورود محصولات جدید به این عرصه لذا تعداد روز افزون ترکیبات سازنده این محصولات بدیهی است! مطالعات نشان داده اند که بعضی از این ترکیبات عامل حساسیت تماسی تحریکی و یا آلرژیک می باشند. در جدول ذیل به برخی از ترکیبات رایج و حساسیت زای مورد استفاده در محصولات ناخن آرایی اشاره شده است:

علائم حساسیت و آلرژی به مواد مورد استفاده در ناخن آرایی

علائم واکنش های آلرژیک در اثر تماس با مواد مورد استفاده در ناخن آرایی اغلب خفیف تا متوسط بوده هرچند در بعضی موارد فرد حساس با واکنش های شدید آلرژیک مواجه خواهد شد. در بسیاری از موارد واکنش های آلرژیک به صورت درماتیت تماسی آلرژیک و یا تحریکی بروز می یابد.

علائم که اغلب در ناحیه ناخن ها و اطراف ناخن ها و به طور کلی دست ها متمرکز می باشد به صورت قرمزی، زخم، خارش و التهاب نمایان می گردد. شایان ذکر است در بعضی از موارد علائم ممکن است در ناحیه صورت، پلک ها، پشت گوش و اطراف گردن نیز مشاهده شود. البته در بعضی مواقع استنشاق مداوم بخارات ناشی از محصولات ناخن آرایی بخصوص در شاغلین مراکز زیبایی ممکن است باعث عوارض تنفسی و تنگی نفس نیز گردد.

تشخیص حساسیت و آلرژی به مواد مورد استفاده در ناخن آرایی

به طور معمول برای بررسی حساسیت به ترکیبات بکار رفته در مواد آرایشی و  بهداشتی و از جمله محصولات ناخن آرایی با نظر پزشک معالج می توان از آزمایش پَچ (Patch test) استفاده نمود. برای آگاهی از این آزمایش به نوشتار آزمایش های رایج خونی و پوستی برای  تشخیص بیماری های آلرژیک مراجعه شود.

درمان حساسیت و آلرژی به مواد مورد استفاده در ناخن آرایی

در مواقعی که علائم و عوارض شدید نمی باشد به طور معمول پزشک معالج  داروهای آنتی هیستامین را تجویز می نماید. همچنین ممکن است برای کنترل واکنش های التهابی از داروهای استروئیدی خوراکی و موضعی استفاده شود. اما برای علائم بسیار شدید مانند واکنش های آنافیلاکسی نیاز به مراقبت های اورژانسی بوده که توضیحات آن در نوشتار داروهای اورژانسی برای واکنش های شدید آلرژیک بیان شده است. 

توصیه های مهم در کنترل و پیشگیری از حساسیت و آلرژی به مواد مورد استفاده در ناخن آرایی

• در صورت حساسیت به مواد مورد استفاده در ناخن آرایی، توصیه بر پرهیز از استفاده و تماس با این ترکیبات شیمیایی می باشد!
• هرگز از مراکز و کلینیک های نامعتبر برای انجام اعمال زیبایی و ناخن آرایی استفاده نشود!
• هرگز از مواد و محصولات آرایشی و ناخن آرایی نامعتبر استفاده نگردد!
• بر اساس قانون عمومی برای استفاده از محصولات آرایشی و بهداشتی برای نخستین بار، ابتدا مقداری از آن ماده باید بر ناحیه ای از پوست (مانند ناحیه ساعد دست) مالیده شود و بروز و یا عدم بروز واکنش های آلرژیک بعداز حداقل ۲۰ دقیقه بررسی گردد. البته گاهی علائم ناشی از حساسیت در مقابل ترکیبات شیمیایی بکار رفته در محصولات آرایشی و ناخن آرایی بعد از ۲۴ ساعت نمایان می شوند!
• برای جلوگیری از تماس با مواد حساسیت زا توصیه می شود از کرم های مرطوب کننده استفاده شود تا از این طریق بتوان یک لایه سدکننده در مقابل تماس مواد حساسیت زا با پوست ایجاد نمود.
• به طور کلی توصیه می شود در صورت تمایل به استفاده از محصولات ناخن آرایی از انواع لاک ها و ناخن ها مصنوعی موقت استفاده گردد! استفاده طولانی مدت از این محصولات باعث ایجاد آسیب دائمی در  ناخن ها شده و همچنین می توانند احتمال عفونت در ناحیه مورد استفاده را افزایش دهند!
• توصیه می شود از محصولات ناخن آرایی فاقد مواد حساسیت زا و سمی استفاده گردد! به عنوان مثال لاک های تری فری (Three-Free) فاقد سه ماده فرمالدئید، دیبوتیل فتالات و تولوئن می باشند.
• در صورت شروع بروز واکنش های آلرژیک پوستی (قرمزی و التهاب) سریعا محل موردنظر با آب خنک شستشو شود و با توصیه پزشک معالج از پمادهای استروئیدی ملایم مانند هیدروکورتیزون در ناحیه درگیر شده استفاده گردد.

تهیه و تدوین: دکتر محمد علی عصاره زادگان

منابع:

۱- …Contact Sensitization Due

۲- …Allergic contact dermatitis caused

۳- …The diagnostic evaluation, treatment

۴- https://www.dermnetnz.org

۵- Update on nail cosmetics

۶- …The diagnostic evaluation, treatment