اگزما (درماتیت آتوپیک) نوعی اختلال پوستی مزمن است که به طور قابل توجه ای کیفیت زندگی فرد را تحت تاثیر قرار می دهد. اگر چه علت اگزما به طور کامل روشن نشده است، اما اعتقاد بر این است که مجموعه ای از اختلالات در پوست، اختلال در تنظیم سیستم ایمنی بدن و عوامل محیطی موجب ایجاد این بیماری می گردد (برای آگاهی بیشتر از مشخصات این بیماری رجوع به نوشتار بیماری پوستی اگزما در کودکان و بزرگسالان).

بیماری اگزما از نظر علائم و شدت دارای طیف گسترده ای است. بسیاری از بیماران مبتلا به اگزما برای کنترل و درمان بیماری خود به داروهای مختلف موضعی و گاهی داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی نیاز دارند. برای آگاهی از توصیه های مهم در خصوص کنترل اگزما به نوشتار توصیه های مهم و کاربردی در کنترل و درمان بیماری پوستی اگزما در کودکان و بزرگسالان مراجعه نمایید!

امروزه با افزایش آگاهی عمومی از طب مکمل و جایگزین در جهان و همچنین با توجه به مزمن بودن بیماری اگزما و عوارض جانبی بالقوه ناشی از مصرف طولانی مدت داروهای مورد استفاده برای کنترل و درمان آن، بسیاری از بیماران و والدین کودکان مبتلا به اگزما، به یافتن راهکارهای درمانی طب مکمل و جایگزین برای درمان این بیماری روی آورده اند.

شایان ذکر است درحال حاضردر جهان بعضی از  روش های درمانی طب مکمل و جایگزین نظیر مصرف پروبیوتیک ها، پری بیوتیک ها، مکمل های ویتامین D و یا مکمل های روغن ماهی افزایش چشمگیری داشته اند!

شاید دسترسی آسان و بدون نسخه به داروها و مواد مورد استفاده در این روش های جایگزین و همچنین عوارض جانبی کمتر آنها نسبت به داروهای شیمیایی و مرسوم، از علل اقبال عمومی این نوع راهکارهای درمانی و داروهای طبیعی و گیاهی بوده است!

پروبیوتیک ها و پری بیوتیک ها

پروبیوتیک ها به عنوان میکروارگانیسم های زنده (باکتری ها) تعریف می شوند و همانند یا مشابه با باکتری هایی هستند که به طور طبیعی در بدن وجود دارند و حضور آنها برای سلامت بدن مفید و ضروری می باشند. پروبیوتیک ها نه تنها هضم غذا را تسهیل و تسریع می کنند، بلکه اثرات مفیدی در برقراری و حفظ سیستم دفاعی موضعی و سراسری بدن نیز دارند!  (برای مطالعه بیشتر درباره پروبیوتیک ها و پری بیوتیک ها به نوشتار میکروب درمانی بیماری های آلرژیک: پروبیوتیک و پری بیوتیک مراجعه نمایید.)

مطالعات نشان داده است یکی از باکتری های مفید روده کودکان سالم و غیرآلرژیک، باکتری لاکتوباسیل است. اما در مقابل به نظر می آید کودکان مبتلا به آلرژی دارای تعداد بیشتری باکتری های گرم منفی و استافیلوکوک آرئوس نسبت به کودکان سالم می باشند.

همچنین مشخص شده است که کاهش سلول های تنظیم کننده سیستم ایمنی بدن (یعنی سلول های T تنظیمی) در بین افراد با فلور روده (میکروب های روده) نامناسب، سبب کاهش توانایی حفاظت در برابر آلرژی و حساسیت شده و فرد در نهایت به ابتلا به بیماری اگزما مستعد می شود!  

به منظور بهبود و ارتقای کیفیت و کمیت باکتری های مفید روده افراد مستعد آلرژی و حساسیت، از مکمل های خوراکی پری بیوتیک به عنوان یکی از راهکارهای درمانی جایگزین استفاده می شود. به طور کلی پری بیوتیک ها مواد غذایی یا مکمل های خوراکی هستند که حاوی مواد غیر قابل هضم می باشند. پری بیوتیک ها به طور انتخابی رشد و یا فعالیت باکتری های غیر بیماریزا و مفید روده را تحریک می کنند. این مواد غذایی (پری بیوتیک ها)، می توانند در روده، محیطی غنی از مواد مغذی برای رشد باکتری های مفید فراهم نمایند. بنابراین بر اساس نتایج بدست آمده از مطالعات مختلف، مصرف ترکیبی از پروبیوتیک ها و پری بیوتیک ها می تواند در درمان بیماری اگزما (درماتیت آتوپیک) موثر باشد. 

سین بیوتیک

همانطور که در نوشتار میکروب درمانی بیماری های آلرژیک: پروبیوتیک و پری بیوتیک آمده است؛ سین بیوتیک ها ترکیبی از پری بیوتیک ها و پروبیوتیک ها می باشند. سین بیوتیک ها در کنترل و درمان بیماری اگزما یا درماتیت آتوپیک نقش مهمی ایفا می کنند. مطالعات اخیر نشان داده اند مصرف سین بیوتیک های حاوی  مخلوطی از انواع معینی از میکروب های (باکتری های) مفید روده به مدت حداقل ۸ هفته، می تواند تاثیر چشمگیری بر بهبود بیماری اگزما  در کودکان یک سال یا بزرگتر داشته باشد. 

ویتامین D

تاکنون مطالعات متعددی، ارتباط بین کمبود ویتامین D و افزایش ابتلا به بیماری اگزما را مورد ارزیابی قرار داده اند. تحقیقات نشان داده است که شیوع بیماری اگزما (درماتیت آتوپیک) در مناطق با عرض جغرافیایی بالاتر بیشتر است. در این مناطق فرد کمتر در معرض  نور خورشید قرار می گیرد و در نتیجه احتمال کاهش تولید ویتامین D در بدن بیشتر خواهد بود.

همچنین به نظر می آید ویتامین D به طور کلی در مکانیسم های ضد التهابی در بدن نقش حائز اهمیتی دارد!  لذا برای آگاهی از نقش ویتامین D در کنترل و بهبودی بیماری های آلرژیک  بویژه بیماری آسم به نوشتار ویتامین ها و مواد معدنی مؤثر در کنترل و بهبود آسم در کودکان و بزرگسالان مراجعه نمایید.

پژوهشگران با انجام تحقیقاتی دریافته اند میزان ویتامین D در بدن کودکان مبتلا به بیماری اگزما پایین می باشد. مطالعات دیگر همچنین نشان داده است، میانگین سطح سرمی ویتامین D در بدن بیماران مبتلا به اگزمای خفیف و ملایم به میزان قابل توجهی بالاتر از افرادی است که دچار بیماری اگزمای شدید هستند!

شایان ذکر است محققان دریافته اند مصرف سه ماهه مکمل ویتامین D در بیماران مبتلا به اگزما می تواند موجب کاهش معنی دار شدت این بیماری و همچنین کاهش عفونت های باکتریایی در پوست گردد. همچنین ۹۰ درصد از بیماران مبتلا به اگزما که مکمل ویتامین D را استفاده نمودند، علائمی از بهبودی در آنها مشاهده شده است!

با این وجود، هنوز به طور کامل ارتباط میزان ویتامین D و بیماری اگزما به اثبات نرسیده است. بنابراین باید هرگونه مصرف مکمل ویتامین D با توصیه پزشک معالج صورت گیرد.

مکمل های روغن ماهی

اسیدهای چرب غیر اشباع به دو خانواده امگا-۳ و امگا-۶ تقسیم می شوند. در دهه های گذشته، مصرف خوراکی اسیدهای چرب امگا-۳ کاهش یافته، در حالی که مصرف مواد غذایی حاوی اسیدهای چرب امگا-۶ افزایش بیشتری داشته است.

در کشورهای غربی مصرف اسیدهای چرب امگا-۶ در رژیم غذایی ۲۰ تا ۳۰ برابر اسیدهای چرب امگا-۳ می باشد! در حالیکه در رژیم غذایی سنتی اسیدهای چرب امگا-۶  حدود ۱ تا ۲ برابر امگا-۳ است! مطالعات نشان داده اند که افزایش مصرف اسیدهای چرب امگا-۶ نسبت به امگا-۳ می تواند منجر به افزایش عوامل ایجاد کننده التهاب در بدن و همچنین باعث افزایش حساسیت به آلرژن ها شوند!  

مصرف روغن ماهی که سرشار از اسیدهای چرب امگا-۳ می باشد می تواند غلظت عوامل ایجاد کننده التهاب را در بدن کاهش داده که این خود موجب کنترل و کاهش ابتلا به بیماری های آلرژیک (ازجمله بیماری اگزما) می گردد.

تهیه و تدوین: دکتر محمد علی عصاره زادگان

اقتباس از منبع:

Diet and eczema: a review of dietary supplements
for the treatment of atopic dermatitis